Duitsland laat zien wat ons te wachten staat: horeca op omvallen door BTW

De Nederlandse overheid wil volgend jaar de btw op eten en drinken in de horeca verhogen. Op papier klinkt dat misschien logisch: de schatkist raakt voller, en wie uit eten gaat kan dat ‘best betalen’. Maar wie naar Duitsland kijkt, ziet hoe riskant dit plan is. Daar ging de btw op maaltijden begin 2024 weer omhoog van 7 naar 19 procent. Het resultaat? Een crisis in de horeca die steeds dieper wordt.

Duitsland als waarschuwing

Volgens het Statistische Bundesamt zijn de horecazaken in Duitsland in de eerste helft van 2025 opnieuw hard geraakt. Restaurants verloren reëel 4,1 procent omzet, hotels 2,6 procent. In vergelijking met de tijd vóór corona ligt het omzetniveau nog altijd ruim 15 procent lager. Veel ondernemers hielden het hoofd alleen boven water door forse prijsverhogingen.

Maar hogere prijzen hebben hun keerzijde: gasten komen minder vaak, bestellen minder, of kiezen voor goedkopere alternatieven. In Duitsland spreken ze al van een “trading down”: klanten slaan het voorgerecht over, bestellen kraanwater in plaats van frisdrank, of gaan überhaupt niet meer uit eten. Supermarkten en afhaalconcepten profiteren, traditionele cafés en restaurants verliezen terrein.

Faillissementsgolf als waarschuwing uit Duitsland

Dat dit geen theoretische discussie is, bewijst Duitsland. Sinds de btw daar begin 2024 weer omhoog ging naar 19 procent, waarschuwt de horeca­brancheorganisatie DEHOGA dat tienduizenden zaken het niet gaan overleven.

Al in 2023 sloten ruim 14.000 restaurants en cafés hun deuren en het aantal faillissementen in de sector steeg met 27 procent. Hotels staan eveneens onder druk: kleine en middelgrote familiebedrijven hebben te maken met hogere kosten en dalende marges en belanden steeds vaker in financiële problemen.

Hoewel niet elk faillissement rechtstreeks door de btw-verhoging komt, is duidelijk dat de maatregel het ondernemersklimaat nog zwaarder maakt. Duitsland laat zien hoe een fiscale ingreep kan uitgroeien tot een faillissementsgolf die hele regio’s raakt.

Wat dit betekent voor Nederland

Als de btw in Nederland omhooggaat, ligt precies hetzelfde scenario voor de hand. De prijzen in de horeca zijn de afgelopen jaren al sterk gestegen door hogere lonen, energieprijzen en inkoopkosten. Een btw-verhoging komt daar bovenop en wordt natuurlijk direct doorgerekend aan de klant.

• Eten buiten de deur wordt voor veel huishoudens een luxe.
• Kleinere zaken en dorpscafés lopen het grootste risico om te verdwijnen, net als in Duitsland.
• Sociale ontmoetingsplekken in wijken en dorpen verdwijnen, terwijl supermarkten en fastfoodketens juist marktaandeel winnen.

Vakantieparken worden honderden euro’s duurder

Wat vaak wordt vergeten: de btw-verhoging raakt ook de vakantieparken. Een week in een bungalowpark is nu al geen goedkope aangelegenheid. Helemaal als restaurants op het park, broodjesservices en arrangementen ineens 21 procent btw in plaats van 9 procent moeten rekenen, scheelt dat voor een gezin zomaar een paar honderd euro op een week vakantie. En dat komt bovenop de stijgende kosten voor verblijf zelf, energietoeslagen en toeristenbelasting.

Voor veel gezinnen betekent dit dat een vakantie in eigen land of net over de grens een stuk minder aantrekkelijk wordt. Sommigen zullen uitwijken naar goedkope supermarkten in de buurt van het park, anderen zullen überhaupt hun vakantieplannen aanpassen of inkorten.

Meer dan alleen een belastingmaatregel

De discussie over btw gaat dus niet alleen over extra inkomsten voor de staat. Het gaat ook over leefbaarheid, cultuur en betaalbaarheid. Horeca is meer dan luxe: het zijn de plekken waar mensen elkaar ontmoeten, waar jongeren hun eerste baantje hebben, waar toeristen een stad of dorp beleven. En vakantieparken zijn vaak de ruggengraat van het binnenlands toerisme.

Wie de btw verhoogt, jaagt niet alleen ondernemers in de problemen, maar raakt ook het dagelijkse leven van miljoenen Nederlanders. Duitsland laat zien waar dat toe leidt: minder diversiteit, meer sluitingen en hogere drempels om samen te genieten van eten en drinken.

Wat dit betekent voor rendement en de sector

De btw-discussie gaat niet alleen over de prijs die een gezin betaalt. Het raakt ook direct de rendementen van vakantieparken, hotels en verhuurorganisaties. Veel vakantiewoningen zijn in handen van particuliere beleggers die rekenen op een stabiel of stijgend rendement. Als gezinnen vaker thuisblijven of besparen op hun vakantie-uitgaven, worden de bezettingsgraden lager en de marges dunner. Voor deze particuliere investeerders betekent dat een veel lager rendement op hun vastgoed.

Voor de grote verhuurorganisaties en hotels komt daar nog iets bij: stijgende kosten dwingen tot bezuinigingen. Waar wordt dan als eerste gesneden? Vaak in overhead, marketing en personeel. Dat klinkt misschien efficiënt, maar het gaat uiteindelijk ten koste van de kwaliteit en de gastvrijheid waar de sector het van moet hebben. De kans is groot dat de dienstverlening verschraalt, terwijl de prijzen juist blijven stijgen. Een paradox die voor gasten én ondernemers ongunstig uitpakt.

De vraag is dus niet alleen of gezinnen straks honderden euro’s extra moeten betalen voor een weekje paasvakantie, maar ook of vakantieparken en horeca in staat blijven aantrekkelijk te blijven. Als investeerders teleurgesteld raken en organisaties beknibbelen op kwaliteit, raakt dat de sector dubbel: minder gasten én minder tevredenheid. De btw-verhoging wordt zo meer dan een belastingmaatregel. Het is een domino-effect dat de hele vrijetijdseconomie kan ontwrichten.